"Болға" ва "Осилган одам" (Hammer and Hanging Man) ("каназучи"/"тонкачи" ва "кубицури") ўз ичига фақат битта шамни қамраб олади. Уларда анча узоқ давом этувчи пастки соя ва унча катта бўлмаган таналар бўлиб, улар кундузги савдо диапазонининг энг юқорисида ёки яқинида жойлашган. Улар шунингдек "томбо"/"такури" шамларининг алоҳида ҳоллари деб ҳам аталади.
"Болға" бу номни тубни тоблагани сабабли олган, у пастга тушувчи трендда пайдо бўлади. Бу "тонкачи" модели бўлиб, япон тилидан таржима қилинганда "ер" ёки "тупроқ"ни англатади. "Осилган одам"га келсак, уни трендни учида кузатиш мумкин бўлиб, у осилиб турган одамни эслатади.
Навбатдаги "Болға"га ўхшаш шам "такури" деб аталади. Бу японча сўз арқон бўйлаб осилиб чиқишни англатади. "Такури" шамида пастки сояси танасидан уч марта узунроқ. Бунда "болға" соясининг минимал узунлиги фақат шам танаси узунлигидан икки баравар катта.
Аниқлаб олишнинг бир неча тамойили мавжуд:
- унча катта бўлмаган тана савдо диапазонининг юқори чети яқинида жойлашган;
- шам танасининг рангининг аҳамияти йўқ;
- узун пастки соя, одатда, танадан икки ёки уч марта узунроқ;
- шамда юқори қисмида соя кўпинча бўлмайди. Агар у мавжуд бўлса, у зўрға сезилади.
"Болға"ни муфассалроқ қараб чиқиб, қуйидагини айтиш мумкин: бозор пастга тушувчи трендда жойлашган, бу "айиқлар"нинг мавжудлигидан далолат беради. Савдо очилганда нарх пастга томон жадал ҳаракатланади. Кейин у катталаша боради ва бозор натижада сессион максимумига яқинлашади.Агар бозорнинг ёпилиш нархи очилиш нархидан юқори бўлганда шамнинг танаси оқ рангга бўялади. Бундай вазият "буқа" кайфиятига кўпроқ маъқул бўлади. Тасдиқ сифатида савдоларнинг кейинги кунида ёпилиш нархи янада катта бўлган очилиш нархининг янада юқори бўлишини айтиш мумкин.
Агар "осилган одам" тўғрисида гапирадиган бўлсак, у ҳолда кўтарилувчи динамиканинг мавжудлиги сабабли бозорда "буқалар" ҳукмронлик қилади. "Осилган одам" пайдо бўлиши учун нарх савдоларнинг очилиши даражасидан пастроққа тушиши керак. Кейин у юқорига йўналиш бўйича кетиши ва максимал белгилар яқинида ёпилиши керак. Бу, узун пастки соянинг пайдо бўлишини кўриш мумкин ва нархлар қанчалик паст қисқариши мумкинлигини тушуниш мумкин бўлган пайт. Агар кейинги кун бозор пастроқда очилса, у ҳолда узун позицияли трейдерлар сотиш мумкинлиги тўғрисида ўйлай бошлашади.
"Болға" ёки "Осилган одам"дан чиқувчи сигналнинг қийматини кучайтирувчи хусусиятлар - бу етарлича давом этувчи пастки соя, юқорида соянинг бўлмаслиги (деярли Доджи), кучли аввалги тренд. Бунга аввалги трендга қарама-қарши қўйилган кайфиятни кўрсатувчи тананинг ранги киради. Юқорида санаб ўтилган барча хусусиятлар бир-бирига қўшилганда, "болға" "такури" шамига айланади. Шуни ҳам айтиб ўтиш лозимки, такури шамлари "болға" билан таққосланганда ёрқин ифодаланган хусусиятига эга бўлади.
"Болға" ва "Осилган одам" танасининг ранги кўп нарса ҳақида хабар бериши мумкин. Масалан, қора танали "Осилган одам"да ҳақиқий "айиқ" хусусияти бўлади, буни оқ танали "Осилган одам" тўғрисида айтиб бўлмайди. Оқ рангли "Болға" эга қора рангдагига қараганда анча яхши ифодаланган "буқа" хусусиятига эга бўлар эди.
"Болға" ёки "Осилган одам" пайдо бўлганида тасдиқни кутиб туриш муҳимдир, бунинг тасдиғи сифатида кейинги куннинг очилиш хусусиятини ўзи бўлиши мумкин. Бироқ тасдиқловчи ёпилишни кутиш тўғрироқ бўлади. Агар уфда "болға" кўринса, у ҳолда кейинги кундаги ёпилиш нархи янада юқори кўтарилиши керак. Бундай ҳолатда, "буқа"нинг позициясини эгаллаш мумкин.
Шуни таъкидлаш керакки, битта шамдан иборат бўлган "болға" ва "осилган одам" ажратилиши мумин эмас.
Агар жинсдош моделлар тўғрисида гапирадиган бўлсак, у ҳолда "болға" ва "осилган одам" "доджи-аждаҳо"нинг алоҳида ҳолатлари бўлиб ҳисобланади. У кўпинча "осилган одам"дан кўра анча ифодаланган "айиқ" бўлган бўлар эди.
Ютилиш модели икки танадан иборат бўлиб, улар қарама-қарши рангга бўялган. Иккинчи кун танаси олдинги кун танасини тўлиқ ютади. Бу моделда сояларга эътибор қилмаслик керак. Бошқа шамни қучоғига олувчи ("даки") деб аташади. У аввалги куннинг шамини бутунлай қамраб олади. Агар модель бозор чўққисига жуда яқин келган бўлса, бу ҳолат сотув томонига қараб кайфиятнинг ўзгарганидан далолат беради. "Инь-цуцуми" ўсувчи тренддан сўнг "охирги даки" дейилади ва Саката техникасининг бир қисми бўлиб қолади.
Моделнинг биринчи куни кичик тана эгаси ҳисобланади, иккинчи куни эса узун тана эгаси ҳисобланади. Иккинчи кундаги нарх ҳаракати биланчи кундагидан анча кучли бўлган учун у аввалги тренднинг сўниши эҳтимолини кўрсатиши мумкин. Агар ютилишнинг айиқ модели узоқ вақт ҳаракатдан сўнг кўринса, бу ҳолат кўпчилик "буқалар" узун позицияларни эгаллаб олганликлари имкониятини оширади. Бу ерда бозорда кўтарилувчи тренднинг сақланиб қолиши учун янги пулларнинг йўқлиги эҳтимоли истисно қилинмайди.
Ютилиш модели одатдаги ташқи кунни жуда кучил равишда эслатади. У худди ютилиши моделидаги каби янги тренд йўналишида ёпилиш нархида аввалги диапазон чегараларидан чиқувчи нархларни беради.
